Grote financiële gevolgen bij kerken door Coronacrisis
26-03-2020 | Vanwege de Coronacrisis loopt een groot aantal kerken dit voorjaar inkomsten mis. Maar er is meer aan de hand. Een eerste blik op de situatie.
Kerken, zoals de Laurenskerk in Rotterdam, de Stevenskerk in Nijmegen, de Oude kerk in Delft en de Pieterskerk in Leiden, zijn voor hun inkomsten grotendeels afhankelijk van bijvoorbeeld aan tentoonstellingen, evenementen, optredens en horeca. Ook toeristische bezoekers uit binnen- en buitenland vallen weg. Voor dit voorjaar zien deze kerken hun inkomsten dramatisch slinken.
Ook de vooruitzichten verder dit jaar zijn niet altijd rooskleurig, omdat evenementen voor het najaar al worden afgezegd, bijvoorbeeld als gevolg van een te korte voorbereidingstijd, of dat men als huurder andere zaken prioriteit geeft. Zelfs grotere eigenaren zoals de Stichtingen Oude Groninger Kerken en de Stichting Alde Fryske Tsjerken met respectievelijk 93 en 52 kerkgebouwen in bezit, kijken met angst en beven naar wat er gebeurt. Dat is voor veel afzonderlijke kleinere kerkeigenaren niet anders.
Gemiste inkomsten en afgelastingen
Voor de meeste kerken in religieus gebruik geldt dat zij bijeenkomsten waar mensen fysiek bijeen komen op grote schaal afgelasten. Alleen individuele bezoekers zijn nog welkom. Dat betekent uiteraard ook minder collecte-inkomsten. En vrijwilligers zitten thuis. Daarbij is het de vraag of zij straks weer kunnen en willen aansluiten. Kortom, ook in personele zin kan het virus de nodige consequenties hebben.
De Vereniging Beheerders Monumentale Kerkgebouwen heeft onder haar leden een enquête uitgezet om te inventariseren hoe de kerken er financieel voor staan. Ook het Grote Kerkenoverleg heeft haar achterban geraadpleegd. Overal is er sprake van crisismanagement, dus lang niet alle resultaten zijn binnen en sommige overzichten zijn begrijpelijkerwijs nog globaal. Maar toch, de eerste indrukken liegen er niet om.
Eerste indrukken
Zo blijken alle kerken in de financiële problemen te zitten. Sommige geven aan dat men het dit jaar wel kan redden, mits het dit najaar weer flink aantrekt. Een enkele grote kerk geeft echter aan dat men de facto nu al failliet is en dat men alleen kan overleven door elders te lenen. Tot de zomer worden er verliezen geleden tussen de 25.000 en 200.000 euro. Voor kleinere kerken kan dat verlies 2.500 euro per maand zijn; en dat is veel voor een kleine organisatie. Voor een enkele grote stadskerk loopt het tegen de miljoen euro. Alleen al de negen grote kerken die deelnamen aan de peiling van het Grote Kerken Overleg lopen tot 1 juli samen zo’n 1,8 miljoen euro aan inkomsten mis.
Angst voor schadeclaims
Maar het gaat over meer dan inkomstenderving. Bij sommige kerken dreigen restauraties stil te vallen en is er angst voor schadeclaims. Elders dreigen kleinere exploitanten of plaatselijke commissies in de problemen te komen. Dat geldt ook voor gelieerde organisaties die activiteiten organiseren voor kerken. De meer gefortuneerde kerkeigenaren zien als gevolg van de coronacrisis de waarde van beleggingen hard afnemen. Beleggingen die noodzakelijk zijn om het geplande onderhoud te kunnen realiseren. Dat betekent dat het noodzakelijk kan worden om kapitaalreserves aan te spreken. En dat kan weer effect hebben op de dagelijkse bedrijfsvoering. Ook wordt op veel plaatsen arbeidstijdverkorting aangevraagd voor kosters, organisten en dominees.
Steunpakket of steunfonds
De vraag is of hier iets aan gedaan kan worden en zo ja wat? Eerder werd in de Tweede Kamer al een motie aangenomen voor een steunpakket voor de culturele sector. Sommige kerkeigenaren pleiten voor een apart steunfonds voor kerken. Minister Ingrid van Engelshoven van Cultuur stuurt als antwoord op de motie een brief naar de Tweede Kamer over generieke ondersteuningsmaatregelen voor de culturele sector. Het is voor de kerkeigenaren afwachten of dat voldoende soelaas biedt. Hoe dan ook, het kerkenlandschap zou er na de crisis wel eens heel anders uit kunnen gaan zien.
Voor meer informatie over de raadplegingen: info@vbmk.nl en voor het Grote Kerkenoverleg: directie@stevenskerk.nl