Zeeland hard aan het werk met Kerkenvisies

17-08-2023 | Zeeland is de enige provincie waar alle gemeenten de decentrale uitkering hebben aangevraagd voor het opstellen van een kerkenvisie. Het startschot werd gegeven op 14 februari 2019. Erfgoed Zeeland had toen in samenwerking met de RCE een bijeenkomst georganiseerd voor kerkelijke organisaties, gemeenten, provincie en erfgoeddeskundigen over de vraag hoe de kerkenvisies in Zeeland zouden kunnen worden aangepakt. Er werd gekozen voor een uniforme aanpak, waarbij Erfgoed Zeeland samen met de gemeenten en COUP Urban Producers voor alle gemeenten kerkenvisies ontwikkelt. Totaal gaat het om 380 kerkgebouwen.

Inmiddels zijn de eerste vier kerkenvisies opgeleverd: de gemeenten Schouwen-Duiveland, Goes, Noord-Beveland en Tholen, en in het najaar worden nog eens vier visies verwacht: van de gemeente Borsele, Vlissingen, Kapelle en Veere. De gemeenten Hulst, Reimerswaal en Terneuzen zijn nog aan de slag. Sluis gaat na de zomer van 2023 van start en de laatste gemeente, Middelburg, moet nog opdracht geven.

Kijkend naar de resultaten van Schouwen-Duiveland, Goes, Noord-Beveland, Tholen en Veere – samen goed voor 160 kerkgebouwen – zijn enkele conclusies trekken.  Geen van de gemeenten had een kerkgebouw aangewezen als gemeentelijk monument. Wel zijn er rijksmonumenten bij: 54 kerkgebouwen.

De bouwkundige staat, beoordeeld door de Monumentenwacht, bleek van meer dan 90% kerkgebouwen redelijk tot (zeer) goed. Het Museum Catharijneconvent constateerde wel een forse achterstand in het up-to-date houden van de registraties. Dit geldt in principe voor alle gemeenten en in het bijzonder voor de jongere (niet-monumentale) kerkgebouwen.

Momenteel heeft ruim een kwart van de gebouwen hun religieuze functie verloren en is herbestemd. Aan gemeenten wordt geadviseerd om in gesprek te gaan met kerkeigenaren over kerkgebouwen die binnen nu en 5 jaar zullen moeten sluiten. Voor de lange termijn is het van belang dat de opgestarte communicatie met kerkeigenaren een structureel vervolg gaat krijgen door bijvoorbeeld het oprichten van een Platform Religieus Erfgoed. Door kerkeigenaren zijn voldoende onderwerpen aangedragen die de komende jaren onderwerp van gezamenlijk overleg kunnen zijn, zoals: verduurzaming, bouwkundige en financiële expertise, ondersteuning bij het zoeken naar vrijwilligers, subsidiemogelijkheden en professionele beheersorganisaties. Een advies aan alle gemeenten is een contactambtenaar aan te stellen, waarbij kerkeigenaren altijd met hun vragen terecht kunnen, maar die ook de schakel kan zijn naar andere beleidsmedewerkers binnen het gemeentehuis.

De verantwoordelijkheid voor het beheer van kerkgebouwen ligt in eerste instantie bij de kerkeigenaren, maar de overheid kan hierbij de helpende hand bieden. Onderwerpen die zich minder laten lenen voor een aanpak op gemeentelijk niveau kunnen mogelijk bij de Provincie Zeeland worden belegd. Een voorbeeld is het monitoren van de bouwkundige staat, bijvoorbeeld door de Monumentenwacht. Mogelijk kan de Stichting Oude Zeeuwse Kerken worden uitgebouwd tot een professionele beheersorganisatie zoals eerder ook in Groningen en Friesland gebeurd is.

Bron en verder lezen: Erfgoed Zeeland