Frank Migchielsen, directeur stichting Laurenskerk Rotterdam, vertelt (2021).

Als bijna vanzelfsprekend komen toeristen bij het bezoeken van een stad terecht bij het historische middelpunt daarvan: de Grote Kerk. De Grote of Sint-Laurenskerk Rotterdam is ook zo’n monumentale hoofdkerk waar scholieren, dagjesmensen en toeristen met grote regelmaat binnenlopen.

De Laurens: bombardement overleefd

De Laurens, gebouwd tussen 1449 en 1525, neemt in Rotterdam een zeer bijzondere plaats in. Het is het enige gebouw dat resteert uit de verder onzichtbare middeleeuwse periode van de stad. Met het bombardement tijdens de Tweede Wereldoorlog op 14 mei 1940 werd het hart van Rotterdam weggevaagd. Bij het opruimen van de puinhopen werd de Laurenskerk maar ternauwernood gespaard en na de oorlog als enige gebouw in het centrum weer in originele staat terug gebracht. Dat wil zeggen, de muren en het dak. Het interieur was voorgoed verloren gegaan, op drie grafmonumenten van zeehelden, circa 75 (van de oorspronkelijk 1400) grafzerken en het zeventiende-eeuwse koperen koorhek na.

Toeristen verbleven echter maar relatief kort in de kerk, zo bleek. De indrukwekkende laatgotische architectuur, de drie Marcussen orgels, waarvan twee in een historische kas, de praalgraven en het koperen koorhek vertellen maar een zeer klein deel van de rijke historie van de Laurens. Maar de muren waren verder wit en leeg en de kerk vertelde haar eigen geschiedenis niet meer.

De muren spreken

Na een lange periode van plannen maken en fondsen werven werd in 2010 een volledig museaal en thematisch heringerichte Laurenskerk heropend onder de titel ‘Een monument vol verhalen’. Aan de hand van een twintigtal thema’s wordt sindsdien de historie van de Laurenskerk en haar plaats en betekenis in de stad op multimediale wijze verteld. Je hoort, ziet en leest over thema’s als Leven & Dood, Oorlog & Vrede, en Spirituele Feesten in de stad. Ook zijn muziekfragmenten te beluisteren door middel van een luisterboek.

Omdat alleen de wanden in de kapellen van de kerk zijn gebruikt, is de totale installatie toch terughoudend te noemen. De architectuur van de kerk wordt er niet door verstoord, maar eerder geaccentueerd. Ook het ontbreken van tekstborden, vitrines en museumstukken draagt daaraan bij. In de Laurenskerk spreken de muren sindsdien opnieuw en kunnen de belangrijkste thema’s uit haar geschiedenis op een bijzondere wijze beleefd worden.

Museum, kunst en commercie gaan samen

Deze museale herinrichting wordt niet alleen door toeristen gewaardeerd, maar ook door het publiek bij de vele concerten die in de Laurenskerk plaatsvinden. In de pauze dwalen bezoekers door de kerk langs de schitterend aangelichte kapellen. Voor de commerciële verhuuractiviteiten blijkt de inrichting ook een pluspunt. De locatie ziet er veel aantrekkelijker uit, waardoor klanten snel gecharmeerd zijn van de locatie. Ook wordt story-telling, een ensemble met middeleeuwse repertoire en orgelbespeling aangeboden om de historische context te versterken. Dat zijn extra’s die monumentale kerken uniek maken en op de gasten een onuitwisbare indruk achterlaten. Pluspunten die dus te verzilveren zijn.

Ook kerkelijk gebruik verankerd

Naast de museale openstelling, de culturele programmering en de commerciële verhuur heeft ook de Hervormde Gemeente nog steeds een stevige verankering in de Laurenskerk met wekelijks een vijftal kerkdiensten. Daarmee toont de Laurenskerk Rotterdam aan dat meervoudig gebruik vandaag de dag een goede optie is om een monument te beheren, in stand te houden en een brede maatschappelijke functie te bieden.