Zoeken

Mijn documenten

Via deze website bieden we u de mogelijkheid om uw eigen documenten samen te stellen. U selecteert de voor u relevante artikelen via de knop ‘toevoegen’ onderaan de artikelpagina’s. Vervolgens kunt u de artikelen als pdf via deze pagina downloaden.

Mijn documenten

Wat zijn de Europese Culturele Routes?

Sinds 2025 is Nederland officieel partner van het programma Europese Culturele Routes (ECR). Het erfgoedprogramma ECR werd in 1987 gelanceerd door de Raad van Europa als een model voor internationale samenwerking op het gebied van cultuur, toerisme en erfgoed. Soms gaat het om uitgestippelde routes, soms om thematische samenwerkingen rond gedeeld erfgoed. Sluit het verhaal van uw kerkgebouw aan bij zo’n thema? Dan biedt dat inspirerende kansen voor evenementen en nieuwe samenwerkingen!

Tips

Kies een thema dat:

  • logisch aansluit op uw missie/visie en profilering
  • breed genoeg is om over een langere periode centraal te stellen, met ruimte om steeds andere invalshoeken te belichten

Zoek nieuwe samenwerkingspartners:

  • Kijk ook eens over de grens! Heeft uw gemeente bijvoorbeeld een stedenband die aanknopingspunten biedt?
  • Check ons overzicht van erfgoedgemeenschappen in Nederland voor partners

Bereik nieuwe doelgroepen:

  • Heeft u plannen voor een evenement, speurtocht, brochure of rondleiding? Raadpleeg eerst ons stappenplan voor het maken van een communicatieproduct
  • Denk aan nieuwe doelgroepen: zoals (buitenlandse) toeristen, congresbezoekers of overheidsvertegenwoordigers uit partnerlanden
  • Bied uw materiaal ook in andere talen aan om een breder publiek te bereiken.

 

De Santiago de Compostela-route

Volgens de legende waren de stoffelijke resten van apostel Jacob (in het Engels: Saint James) per boot overgebracht van Jeruzalem naar Noord Spanje, en begraven in Santiago de Compostela. Het is in de loop der eeuwen een van de belangrijkste pelgrimsroutes in Nederland geworden.

Tips:

  • Ligt uw kerkgebouw aan een pelgrimsroute?
  • Is uw kerkgebouw een bedevaartplaats – of kan het dat gaan worden?
  • Bevinden zich bijzondere relieken in uw kerkgebouw? Unieke heiligenbeelden? Informeer ook bij de migrantengemeenschappen die bij u vieren
  • Kunt u onderdak bieden aan pelgrims? Of maaltijden?

 

De Hanzeroute

De Hanze was een samenwerkingsverband van zo’n 200 handelssteden langs de Noord- en Oostzee, met grote economische en politieke invloed. De welvaart in steden als Deventer, Kampen en Zutphen kwam tot uiting in imposante, rijkversierde kerkgebouwen. Deze kerken dienden destijds niet alleen als gebedshuis, maar werden ook gebruikt als markthal, gildehuis en locatie voor stadsfeesten.

Tips:

  • Zijn er sporen terug te vinden uit de Hanzetijd?
  • Kwam er een gilde samen in het kerkgebouw? Voor welk ambacht?
  • Hoe denken we over de relatie kerk-koopman?
  • En over meervoudig gebruik van het kerkgebouw?
  • Hoe kan je als kerk maatschappelijk verantwoord ondernemen: eerlijke handel, inkoop, lokale producten…?
  • Is uw kerkgebouw varend te bereiken?

 

De Vikingroute

Met eenvoudige boten trokken de Vikingen vanuit Scandinavië door heel Europa, op zoek naar bestaansmiddelen, handel en mogelijkheden tot verovering. Waar ze zich vestigden, lieten ze een blijvende invloed achter op kunst en cultuur, taal en sociale structuren.

Tips:

  • Wat zijn de effecten van het leegroven en vernietigen van kerken en kloosters? Ook nu, zoals in het Midden-Oosten?
  • Hoe verhoudt de kerk zich tot vrede en geweld?
  • Lang niet alle vikingen waren plunderende moordenaars. Hoe gaan we om met vooroordelen tegen migranten?

 

De Sint Maartenroute

Sint Maarten was in de 4e eeuw bisschop van de Franse stad Tours. Ook in Nederland is hij een geliefde heilige, vooral bekend om het verhaal dat hij zijn mantel deelde met een bedelaar. Zijn sterfdag, op 11 november, wordt op veel plekken gevierd met lampionnentochten.

Tips:

  • Waar komen we Sint Maarten tegen in het kerkgebouw?
  • Welke andere gebouwen en instituten zijn naar hem vernoemd?
  • Zoek samenwerking met scholen voor de lampionnentocht. Op Vrije Scholen wordt het Sint Maartensfeest gevierd met allerlei creatieve activiteiten.
  • Zoek aansluiting op het thema delen en naastenliefde, bijvoorbeeld met een gezamenlijke maaltijd, voedselbank of het uitdelen van tweedehandskleding

 

De Begraafplaatsenroute

Begraafplaatsen maken deel uit van zowel ons materiële als immateriële erfgoed, en bieden inzicht in onze omgang met dood en nagedachtenis. Het zijn plaatsen van herinnering waar we allemaal mee te maken hebben.

Tips:

  • Organiseer een jaarlijks evenement rond Allerzielen
  • Wat zijn de verhalen achter de mensen die in de kerk op of het kerkhof begraven zijn? Van vooraanstaande personen, van kleurrijke lokale personen, of van personen die vanuit andere landen hiernaartoe gekomen zijn
  • Regels en gewoonten rond begraven: vroeger en nu
  • Welke symbolen zijn er op de grafstenen te vinden?
  • Zijn er herdenkingsmonumenten op uw kerkhof die extra aandacht verdienen?
  • Nodig vrijwilligers uit voor het onderhoud van het kerkhof

 

De Keramiekroute

Wist u dat ‘keramiek’ niet alleen aardewerk en porselein omvat, maar ook bijvoorbeeld diamanten en implantaten? En dat de oudste keramische beeldjes die zijn gevonden, meer dan 25.000 jaar geleden zijn gemaakt?

Tips:

  • Wie heeft thuis keramiek waarop het kerkgebouw staat afgebeeld?
  • Welke liturgische objecten van keramiek heeft u in huis?
  • Exposeer het werk van keramiek kunstenaars rond een passend thema
  • Workshop keramiek: maak iets rond een passend thema (gebed, vreugde, hoop, schepping…) en exposeer dit
  • Zijn er archeologische keramiekvondsten gedaan op uw terrein?

 

De Megalietenroute

Megalieten zijn ‘grote stenen’ die in de steentijd werden opgericht op plaatsen met een bijzondere betekenis, bijvoorbeeld als grafmonument, gebiedsmarkering of voor rituele samenkomsten. In Nederland zijn vooral de hunebedden bekend. In de loop der tijd zijn stenen uit hunebedden soms hergebruikt voor de bouw van kerken.

Tips:

  • Zijn er in uw kerkgebouw of op uw terrein zwerfkeien gebruikt?
  • Lezingen over de rol van steen in het kerkgebouw: altaarstenen, pilaren…
  • Vorm een kring van stenen op het kerkplein, met een symbolische betekenis

 

De Keizer Karel V-route

In de 16e eeuw maakte Nederland deel uit van het Spaanse Rijk. Vanwege de gekoloniseerde gebieden die ertoe behoorden – van Brazilië tot de Filipijnen – was dit letterlijk een ‘wereldrijk’. In deze periode begonnen de transatlantische slavenhandel, de vorming van Europese natiestaten en de Reformatie.

Tips:

  • Welke (kerkelijke) gemeenschappen in uw regio hebben wortels in de landen uit het voormalige Spaanse Rijk?
  • En welke restaurants? Neem elke maand een gerecht uit een van de landen op in de menukaart
  • Hoe werkt de slavenhandel nog altijd door in de samenleving?
  • Organiseer hulp voor Spaanstalige immigranten

 

De Impressionisme-route

Het impressionisme is een kunststroming die rond 1870 in Frankrijk ontstond. Kunstenaars legden de nadruk op hun persoonlijke indrukken, het spel van licht en sfeer, en alledaagse momenten. Dit sloot aan bij een tijd waarin de invloed van de kerk afnam en mensen hun geloof persoonlijker gingen beleven.

Tips:

  • Op welke kunstwerken uit deze stroming staat uw kerkgebouw afgebeeld?
  • Wat is kenmerkend voor het Impressionisme en welke psalmteksten passen daarbij?
  • Concerten, eventueel in combinatie met beeldende kunst
  • Wat is de relatie tussen kerk en kunst?

 

De Industrieel erfgoed-route

De industrialisatie veranderde het kerkelijk leven in Nederland ingrijpend. Veel mensen trokken van het platteland naar de snel groeiende steden, waar de kerkelijke diversiteit toenam. Voor wie verbonden wilde blijven met de eigen gemeenschap, werden in de nieuwe wijken kerken gebouwd. Anderen omarmden juist de vrijheid van het stadsleven en keerden de kerk de rug toe.

Tips:

  • Vergelijk deze dynamiek met de na-oorlogse arbeidsmigratie naar Nederland.
  • Hoe kijken we naar de verhouding tussen werk en vrije tijd, de zondagsrust?
  • Welke rol speelde de kerk in de sociale strijd vroeger – en nu?
  • Wat kan uw kerkgebouw betekenen voor de arbeiders in de stad?
  • Hoe is de verzuiling nog steeds terug te zien in de stad?

 

De Europese Vrijheidsroute

In de Europese Vrijheidsroute staat het einde van de Tweede Wereldoorlog centraal. Maar u kunt ook een breder verhaal vertellen rond democratie, vrede en mensenrechten.

Tips:

  •  Werd uw kerkgebouw gebruikt als schuilplaats voor onderduikers, joden of verzetsstrijders?
  • Zijn er nagedachtenis-plekken?
  • Zijn er afbeeldingen in bijvoorbeeld schilderijen, beelden of glas-in-lood?
  • Waren er voorgangers die zich openlijk uitspraken?
  • Heeft uw kerkgebouw een relatie met vredesbewegingen?
  • Kan uw kerkgebouw een rol spelen in het burgerschapsonderwijs?

 

De D’Artagnan-route

D’Artagnan was de beroemdste van de musketiers in het leger van koning Lodewijk XIV. De Europese culturele route volgt zijn sporen door het continent, maar in Nederland doet de route alleen Maastricht aan. D’Artagnan sneuvelde hier in 1673 tijdens het beleg van de stad — vermoedelijk ligt hij er ook begraven.

Tips:

  • Om het Franse leger tegen te houden, werd de Hollandse Waterlinie aangelegd. Dit zal kerkbeheerders in de rest van Nederland meer aanknopingspunten bieden.

(De websites van deze route zijn momenteel in onderhoud)

DEZE PAGINA TOEVOEGEN
AAN MIJN DOCUMENT